Kaizen Nedir? Kaizen Ne Demek?
Kaizen iyiye doğru anlamına gelen Kai ve değişim anlamına gelen Zen kelimelerinin birleşiminden oluşan sürekli iyileştirme anlamına gelen Japonca bir kelimedir. Kaizen küçük adımlarla büyük iş sonuçları elde ederek, organizasyon bütününde ürün, servis ve hizmetlerde mükemmeliği amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu yazı Yalın Üretim’in önemli bir aracı olan Kaizen yaklaşımını anlatmakta; Kaizen’in işletmelerin başarısını ve verimiliğinin artırmak için nasıl kullanılacağını detayları ile açıklamaktadır
Kaizen’in Tarihi
Kaizen, Japonca’da “değişim” veya “iyileştirme” anlamına gelir ve Japonya’da doğmuştur. İlk olarak 1950’lerde Toyota tarafından uygulanmaya başlanmıştır. Toyota, üretim sürecinde sürekli küçük iyileştirmeler yaparak verimliliği artırmak ve maliyetleri düşürmek için Kaizen’i kullanmıştır. Bu sayede rakiplerinden çok daha düşük maliyetle daha yüksek kalitede araçlar üretmeyi başarmıştır. Toyota Kaizen ile proses verimililiğini artırırken; aynı zamanda çalışanın başarma azmini de etkileyen bu Yalın araç sayesinde çalışan motivasyonunu da artırmayı başarmıştır. Böylece Kaizen, zaman içinde Toyota’nın başarısının anahtarlarından biri haline gelmiştir ve sonrasında diğer Japon şirketleri tarafından da benimsenmiştir. Dünyayı Değiştiren Makina ve Masaki Imai’nin Kaizen kitabı sonrası dünya genelinde tanınmış; sonrasında birçok şirket tarafından öncelikli olarak otomotiv sektöründe, sonrasında ise diğer imalat endüstrilerinde uygulanmıştır. Bugün, Kaizen dünya genelinde üretim sektörü başta olmak üzere birçok farklı sektörde kullanılmaktadır ve işletmelerin sürekli olarak iyileştirme yaparak rekabet güçlerini artırmalarına yardımcı olmaktadır.
Kaizen Tekniği Nedir?
Kaizen Yalın Üretim’in son prensibi olan Mükemmellik prensibine hizmet eden bir Yalın Tekniktir. İşletmenin öz kaynaklarını kullanarak sıfır veya minimum yatırımla işletmedeki proses verimini, kaliteyi, malzeme verimini, iş güvenliği koşullarını iyileştirmeyi amaçlayan bir Yalın araçtır.
Kaizen, felsefesi gereği büyük yatırımlarla sıçramalı adımlar atmayı hedefleyen bir yaklaşım değildir. Bunun yerine, çalışanların fikir ve becerilerini kullanarak takım çalışması eşliğinde mükemmel iş sonuçlarına küçük ama etkili adımlar ile ulaşmayı hedefler.
Kaizen ve Problem Çözme
Kaizen felsefesi özünde problemleri bir gelişme ve ilerleme fırsatı olarak görür. Bir gelişme fırsatı olarak görülen problemin küçük parçalara ayrılarak çözümlenmesini hedefler. Çözülen her küçük problem bir gelişim ve ilerleme için atılmış küçük bir adımdır. Burada önemli olan atılan adımların boyutu değil sürekliliğidir. Kaizen, işletmedeki her bir çalışanın her gün, her an, bugün yapmakta olduğu bir işi yarın nasıl daha verimli, daha kaliteli, daha ergonomik, daha motive şekilde yapacağını düşündüğü, o esnada iyileştirme fırsatlarını (problemler) bulduğu ve bu fırsatları değerlendirerek (problemleri çözerek) dünden nasıl daha iyi hale geldiğini tecrübe ettiği bir gelişim felsefesidir.
Kaizen ve PUKÖ
Kaizen faaliyetlerinin tümü aslında bir PUKÖ çevrimidir. PUKÖ çevrimi gereği, karşılaşılan her problem öncelikli olarak bir planlama ile süreci ile karşılanmalıdır. Planlama sonrası çıkan yol haritası uygulanmalı; sonrasında planların işe yarayıp yaramadığı kontrol edilmelidir. Eğer sonuçlar başarılı ise uygulama standartlaştırılmalı ve bir sonraki problemin planına geçilmeli; başarılı değilse yeniden planlama adımına dönülerek mevcut problemin planı gözden geçirilmelidir. Tüm Kaizen çalışmaları PUKÖ çevrimi sağlıklı şekilde ilerletildiğinde başarıya ulaşır. Genellikle Planlama adımı atlanan veya sadece uygulamadan ibaret olan Kaizen faaliyetleri başarısızlıkla sonuçlanır. Sonuçların kontrol edilip doğrulanmadığı; standardizasyon faaliyetlerinin eksik bırakıldığı her Kaizen ve problem çözme aktivitesi geçici bir çözüm olarak kalır. Geriye giden bir iyileştirme aktivitesi sürekli gelişimin önündeki en büyük engeldir.
Kaizen Türleri Nelerdir?
İşletmelerde sürekli gelişim ve problem çözme çalışmalarında kullanılan Kaizen metodu, içerikleri itibariyle iki ana başlıkta değerlendirilebilir. Bunlardan ilki, detaylı analizlere ve belirli bir kurguya sahip Odaklanmış (Kobetsu) Kaizenler; diğeri ise küçük iyileştirmeleri kapsayan ve Kobetsu Kaizen‘lere göre daha basit bir yapıya sahip Önce-Sonra (before/after) Kaizen‘lerdir.
Önce Sonra Kaizen
Önce Sonra Kaizenler işletme içerisinde analiz gerektirmeden kolayca uygulanabilecek, bir ekip çalışmasından çok bir ya da birkaç kişinin görev aldığı basit değişikliklerle, küçük iyileştirilmelerle sonuçlanan Kaizen çalışmalarıdır. Önce Sonra Kaizenler küçük iyileştirmelerin kolayca kayıt altına alınmasını sağladığı gibi, işletmede karşılaşılan basit problemlerin kolayca çözülebilmesi için pratik bir ortam sunmaktadır.
Kobetsu (Odaklanmış) Kaizen Nedir?
İşletmedeki kayıpları azaltmaya dönük yapılan iyileştirmelerinin sistematik şekilde ele alındığı, interdisipliner grup çalışması ile ilerleyen, PUKÖ döngüsünü esas alacak şekilde adımlar halinde yürütülen ve bir konuya odaklanan Kaizen çalışmalarıdır. İçinde odaklanmış olduğu konuya ait birçok küçük PUKÖ döngüsünü ve Önce-Sonra Kaizen faaliyetini barındırabilir.
Odaklanmış Kaizen problem tanımlanmasından, önceliklendirilmesine; hedef konulmasından, kök sebep analizinin yapılmasına ve aksiyonların belirlenmesine, uygulanması ve doğrulanmasına kadar her adımı ile disipline ve ekip halinde yürütülen bir çalışmadır . Odaklanmış kaizen, sistematik yapısı, takım çalışmasını teşvik etmesi, proseste veya değer akışında yarattığı dramatik etkiler ve önlediği israflar ile birçok işletmede kültürel dönüşümü tetikleyen önemli bir Yalın araçtır. Kalite Çemberleri (QCC) ile yapılan tüm çalışmalar Kobetsu Kaizen kapsamındadır.
Diğer Kaizen Türleri
Her ne kadar Önce Sonra ve Kobetsu adı altında iki ana başlıkta değerlendirilse de Kaizenlerin farklı yönetim sistemlerinde farklı isimlerle uygulanan türleri de mevcuttur. Herbiri ana felsefe itibariyle PUKÖ çevrimini dikkate alsa da uygulama hızı, dokümantasyon metodu ile birbirinden ayrışmaktadır.
Blitz Kaizen (Kaizen Breakthrough)
Kobetsu Kaizen çalışmasının belirlenen bir bölgede, tüm zamanını buraya ayırmış olan bir ekiple birlikte 1 hafta (veya 5 iş günü) içerisinde tamamlandığı ve çalışma sonunda uygulama sonuçlarının yönetim ile paylaşıldığı bir modeldir. Haftanın ilk günü ekip bilgilendirmesi ile başlayan bu süreç; Cuma gününe gelindiğinde iş sonuçlarının üst yönetime aktarıldığı ve başarının kutlandığı bir etkinliktir. Blitz Kaizen çalışmaları, kısa sürede sonuç elde edilmesi ve Kaizen ruhunun tüm ekip tarafından odaklı şekilde hissedilmesi açısından etkili bir yöntemdir.
Karakuri Kaizen
Kobetsu Kaizen çalışmasının bir parçası olarak veya başlı başına bir önce-sonra Kaizen olan Karakuri Kaizen bir mekanizma veya düşük maliyetli bir otomasyon (LCA) kullanılarak bir probleme çözüm getiren bir kaizen çalışmasıdır. Adını Japonya’da geleneksel festivallerde kullanılan ve basit mekanik sistemleri ile hareket eden Karakuri Bebeklerinden almaktadır. Temel seviyede getirdiği çözüm itibariyle hem pratik bir uygulama ortaya koymakta; hem de ekibin teknik yetkinliği ve başarma güdüsünü desteklemektedir.
Hızlı (Quick) Kaizen
WCM (World Class Manufacturing – Dünya Klasında Üretim) çalışmalarında sıklıkla kullanılan Önce-Sonra Kaizen uygulamasına oldukça benzeyen bir Kaizen türüdür. Hızlı Kaizen’de amaç, tespit edilen problemi pratik bir şekilde problemin tanımlanıp çözümün açıklandığı; çözümün etkilerinin hızlıca hesaplanıp, başarılı olmuş uygulama ile ilgili standartların belirlenmesidir. Tüm çalışmalar bir A3 formu ile kayıt altına alınır. Hızlı Kaizende de PUKÖ çevriminin her aşaması net şekilde görülmektedir. Aşağıda Örnek bir Hızlı Kaizen Formu bulunmaktadır.
Standart Kaizen
Aynı şekilde Standart Kaizen de WCM (World Class Manufacturing – Dünya Klasında Üretim) çalışmalarında kullanılan Hızlı Kaizen’e göre biraz daha detaylı; ancak Kobetsu Kaizen’e göre daha basit bir yapıdaki Kaizen türüdür. Standart Kaizen çalışmasında, problem, Hızlı Kaizen çalışmasından farklı olarak kök sebep analizi ile birlikte ele alınır. Aynı zamanda oluşan kaybın ve israfın boyutu da sayısal olarak problem tanımına eklenir. Çözümün uygulamasında faaliyet planı ve uygulama daha detaylı olarak ele alınır. Sonuçların doğrulanması ve standardizasyon çalışmaları Hızlı Kaizen’de olduğu gibi yine Standart Kaizen’in de bir parçasıdır. Standart Kaizen de bir A3 formu ile kayıt altına alınır.
Majör Kaizen
WCM çalışmalarında kullanılan en detaylı ve kapsamlı Kaizen türü Majör Kaizen’dir. Proje yönetimi detayında ele alınan bir Kobetsu Kaizen çalışması olarak nitelendirilebilir. Burada amaç ekip çalışması ve bir zaman takvimi eşliğinde problemin ele alınmasıdır. Standart Kaizen ve Hızlı Kaizen’den farklı olarak, kök neden analizi, proje planı detaylandırılmış ve işletmedeki kronik bir problemi detay veri analizi ile ele alan bir Kobetsu Kaizen çalışmasıdır. Genellikle A0 boyutunda bir kağıda hazırlanır veya işletme içerisinde bir panoda çıktılar ile proje boyunca güncellenerek hazırlanır.
