Geçtiğimiz hafta Otonom Bakım (OB) Uygulama Rehberimizin ilk yazısına başlamıştım. Otonom Bakım ile ilgili yanlış anlaşılmalardan ve temel kavramlardan bahsederek yazıyı noktalamıştım. Bu hafta ise işin daha teknik detaylarına girecek ve Otonom Bakım’ın 7 Adımını anlatacağım.
Öncesinde Otonom Bakım’ın ne işe yaradığını anlatmakta fayda var tabii. Otonom Bakım’ın en önemli katkılarından birinin OEE’yi (Toplam Ekipman Etkinliği) arttırmak olduğundan bahsetmiştik. Bir diğer önemli katkı ise, Otonom Bakım’ın Hızlanmış Kötüye Gidişin önüne geçmesi. Peki nedir bu Hızlanmış Kötüye Gidiş? Bunun Doğal olanı var mı? Nedir ve ne işe yarar?
HIZLANMIŞ VE DOĞAL KÖTÜYE GİDİŞ
Otonom Bakım’ın 7 adımına girmden önce doğal kötüye gidiş ve hızlanmış kötüye gidişten bahsetmek lazım. Doğal Kötüye Gidiş ekipmanın ya da ilgili parçanın ömür beklentisi süresince geçen yaşam eğrisidir. Hızlanmış Kötüye gidiş ise bu eğrinin eğiminin artarak ekipmanın ya da ilgili parçanın ömrünün beklenenden daha kısa gerçekleşmesi demektir. İşte Otonom Bakım’ın ekipmanlara sağladığı en büyük katkılardan biri bahsetmiş olduğum hızlanmış kötüye gidişi, doğal kötüye gidişe çevirmesi ve ekipman ömrünü beklentiler seviyesine çekmesidir. Hızlanmış Kötüye gidişi ortadan kaldıracak en önemli faaliyet ise Temizlik ve Kontrol faaliyetleridir. Bu da zaten Otonom Bakım’ın 1. Adımını oluşturur.
1. ADIM: TEMİZLİK VE KONTROLLER
Otonom Bakım’ın bu ilk adımında
- Ekipmanın operatörlerce temizlenmesi
- Temizleme sırasında makina yapısının öğrenilmesi
- Yağlanması gereken yerlerin tespiti
- Bulunan anormalliklerin “Hata Kart”ları ile işaretlenmesi
konuları ele alınır. Bu faaliyetler ile ekipmanın problem noktaları tespit edilir ve ivedilikle alınacak aksiyonlar ortaya çıkar. Bu aksiyonların tetikleyicisi ise Hata Kartları‘dır. Hata Kartları problem noktalarını görselleştirerek müdahale edilmesini kolaylaştırır. 1. Adımdaki bir diğer çarpıcı nokta ise operatörlerin inisiyatif alarak ilk elden bakım faaliyetlerine bulaşmasıdır. Temizlik ve Kontroller’den sonra ikinci iş zorlukların aşılmasıdır.
2. ADIM: ZORLUKLARIN AŞILMASI
Otonom Bakım’ın temizlik ve kontrol faaliyetleri biraz olsun ekipmanın yüzünü gözünü açmaya yarasa da bu faaliyetlerin sürekli olacağı düşnüldüğünde, hem kolaylaştırılması hem de hızlı hale getirilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla 2. Adımda;
- Ulaşılması zor yerlere kolay ulaşım sağlanır
- Kontrolü zor olan yerler şeffaflaştırılır
- Kirlilik kaynakları önlenir
- Yağlama kolaylaştırılır
Bu çalışmalar 3. Adımda operatörden beklenen temel temizlik, kontrol ve yağlama faaliyetlerinin standartlaştırılması açısından kritik önem taşırlar. Zor ulaşımın sağlandığı bölgelerde yapılan temizlik, yağlama ve kontrol ve/ya kaynağı yok edilmeyen kirlilik bölgelerinde yapılan temizlik faaliyetlerinin belirli bir süre sonra, OB faaliyetlerine ilk başta hevesle başlayan her operatörün canını sıkacağı ve belirli bir süre sonra Otonom Bakım çalışmalarına gereken desteği veremeyeceği gözden kaçırılmamalıdır. Eğer bir operatör yapılan OB faaliyetlerinin nafile olduğunu düşünmeye başlarsa bir daha OB faaliyetlerini işletme genelinde yaygınlaştırmak çok zor bir hal alacaktır. Zorlukları aştıysanız bu işi canlı tutabilirsiniz. Ancak her işte olduğu gibi OB faaliyetlerini de daha iyi bir noktaya çekmek ve problemleri daha görünür kılmak için bir şeye daha ihtiyacınız var. O da, tabii ki STANDARTLAR 🙂
3. ADIM: GEÇİCİ STANDARTLAR
OB çalışmalarında ilgili bölgelerdeki faaliyet noktalarının kolaylaştırılmasından sonra bazı noktaların standartlaştırılması gerekir. Bu standartlaştırma hangi OB noktasında ne şekilde, ne zaman, ne kadar süre ile kim tarafından bir yağlama, temizlik ya da kontrol faaliyeti gerçekleştirileceğini söyleyecektir. Ancak unutulmamalıdır ki 3. Adım standartların geçici olarak belirlendiği adımdır. Bu adımda;
- Ekipmandaki kötüye gidişi durduracak koşulların belirlenmesi
- Temizleme, yağlama ve kontrol faaliyetlerinin taslak şekilde kararlaştırılması
- Temel bakım faaliyetlerinin ayrıntılı olarak tayini ve operatör tarafından standartlaştırılması
- Görsel kontrol için yeni fikirler geliştirilmesi
faaliyetleri yer alır. 3. Adımda belirlenecek geçici standartların gelişimini sağlamak için devamlı revize etmek gerekecektir. Bu da 4. Adımdaki genel kontroller sayesinde mümkün olacaktır.
4. ADIM: GENEL KONTROLLER
3. Adımda belirlenen geçici standartların nihai hale getirilmesi için genel kontroller gereklidir. Bu genel kontrollerin yapılması için de operatörlerin ilk 3 adımda elde ettiği becerilere ek olarak teknik teorik bilgilerle desteklendiği özel eğitimlere ihtiyaç vardır. Her bir eğitimden sonra operatörler yetkinliğini elde ettiği konularda ekipmanı yeniden gözden geçirerek genel kontrolleri tamamlayacak, yeni hata kartları asacak ve standartları revize ederek nihai hale gelmesine katkıda bulunacaktır.
Bu adımda;
- Makinalar üzerinde kötüye gidiştamamen önlendiği.
- Anormallikler hemen fark edildiği.
- Makinaların güvenilirlikleri arttığı.
- Makinaların geçici otonom bakım standartları uygulandığı.
- Geçici standartların yeterliğinin sınanıp, revize edildiği
bir ortam sağlanması hedeflenmektedir. Standartların oturmaya başlamasından sonra iyileştirilmesi ve OB faaliyetlerinin nasıl daha da kolay hale getirileceğinin tartışılması gerekmektedir. Bu da 5. Adımın konusudur.
5. ADIM: OTONOM KONTROLLER
4. Adımda temel eğitim konularında yetkinlik kazanan operatörler, 5. Adımda kontrol faaliyetlerini daha ileri mertebeye taşırlar. 5 Duyu eğitimleri ile ekipmandaki problemleri ses, koku, parlama vs. özelliklerden anlamaya başlarlar. Bu operatörün otonom kontrollerde yetkinleşmeye başladığının göstergesidir.
Bir diğer konu ise otonom bakım faaliyetlerinde güncellenen standartlar sonrası artan OB faaliyet iş yükünün kısaltılması ve iyileştirilmesi gerçeğidir. Çünkü, 5. Adımda operatörlerin bakımcılardan devraldığı iş sayısı ve iş yükü artmaya başlar. Eğer bu süre kısaltılmazsa operatörün; 2. Adım öncesinde yaşayacağı bunalımın bir benzerini yaşaması mümkündür. Bu iş yükünün azaltılması için yapılacak ECRS (Ortadan kaldır-birleştir-yeniden düzenle-basitleştir) analizleri ile OB faaliyetlerinin süresinin aynı SMED faaliyetlerinde olduğu gibi kısaltılması amaçlanır.
Toparlamak gerekirse 5. Adımda;
- Sürekli kontrollerle makinaların restorasyon öncesi hallerine gerilemeleri önlenir.
- Makinalar etkinleşmiş kontrollerle tamamen arızasız hale getirilir.
- OB için harcanan çaba ve zaman en aza indirilir.
Tüm bunlar OB’de standardizasyonu sağlamaya yarayan operatörün operasyon standartlarında iyileştirme çalışmalarını yürüteceği 6. Adıma hazırlık mahiyetindedir.
6.ADIM: STANDARDİZASYON
Bu adımda operatörler kalite bakım ve işgüvenliği koşullarına ulaşmak için; iş adımları, prosedürler ve standartlarda iyileştirme çalışmalarında rol almaya başlayarak daha güvenilir bir Otonom Bakım temin ederler. Üretttiği ürünün kalitesinden sorumlu operatör yetiştirme 6. Adımın konusudur. Kaynağında kalite (Built In Quality) olarak bilinen bu kavram sayesinde, kalite problemleri kaynağında tespit edilerek bir sonraki prosese geçmeden önlenir. 6. Adıma gelmiş Otonom Bakım faaliyetlerinde operatörler Setup sürelerini azaltacak olan çalışmalarda da aktif, yönetici rol almaya başlarlar. Bunları Değer Akış Haritalama, stokların azaltılması gibi çalışmalar izler. 6. Adımda ekipmandan çok operatörün gelişimi ön plandadır. Bu 7. Adım için temel teşkil edecektir.
7. ADIM: TAM OTONOM BAKIM
Otonom Bakım’ın 7. ve son adımı, operatörün en yüksek seviyede teknik becerilerle donatıldığı adımdır. Operatörün bakım metriklerini yorumladığı takip ettiği ve analizini yaparak iyileştirme önerileri sunduğu bu ortamda, yer kazanımı için yapılan çalışmalardan, işletme politikası ile ilgili söz sahibi olmaya; yeni teknolojiler geliştirmekten, verimlilik artıracak faaliyetlerde daha aktif şekilde rol almaya kadar tüm konularda çalışmak mümkündür.
ÖZETLE
Kısaca Otonom Bakım faaliyetleri sonunda bir Operatör sadece kendi makinasında üretim yapmaktan sorumlu tutulan bir operatör gibi değil; tam tersine, çalışma alanındaki tüm performans, maliyet, kalite, iş güvenliği, teslimat konularından sorumlu ve bunun bilincinde olan bir yönetici gibi davranmaya başlar.
Otonom Bakım yıllanmış ekipmanları değiştirmeyi düşünen birçok yönetimin fikrinin değişmesinde büyük rol oynamıştır. Çünkü Otonom Bakım bir kültür yaratma çabasıdır. Ekipmanını sahiplenen, işini sahiplenen operatör yaratma iddiasıdır. Dolayısıyla Otonom Bakım’ın şirket içerisinde köklenmesi sahadaki radikal değişimin en temel etkenidir.
“Otonom Bakım, “sorun ekipmanda!” ya da “bu operatörden adam olmaz!” anlayışının hakim olduğu bir ortamda bir şeyleri değiştirme arayışıdır.”
“Otonom Bakım, sistematize edilmemiş koşulların eksikliğinde bakımsızlıktan çürüyen ekipmanın ve yönetimin ilgisizliğinden bunalan operatörün yeniden doğuş çabasıdır. “
31 Ocak’ta Otonom Bakım Simülasyonu’nda ve haftaya Otonom Bakım Uygulama Rehberi-3’te görüşmek üzere…
Sevgiler
Can Yükselen
